ซ้อนซับกับโลกทึมเศร้า
ซ้อน ซับ กับ โลก ทึม เศร้า กวีนิพนธ์ของ บัญชา อ่อนดี เป็นบทกวีที่มีเนื้อหาเข้มข้น ด้วยนำเสนอภาพวิกฤตการณ์ร่วมสมัยที่เกิดขึ้นทั่วโลก เช่น การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรน่า สงครามในประเทศยูเครน ความอดอยาก และผู้ลี้ภัยสงคราม ทั้งสะท้อนภาพคอร์รัปชัน และตั้งคำถามถึงจริยธรรมของนักการเมืองในประเทศ ผ่านลีลาการใช้คำที่กระชับ หนักแน่น มีการเลือกใช้คำทับศัพท์ร่วมสมัยซึ่งทำให้ผู้อ่านเกิดความรู้สึกร่วมและมีอรรถรสมากขึ้น “ซ้อน ซับ กับ โลก ทึม เศร้า” กล่าวถึงปัญหาที่ทับซ้อนอยู่บนพื้นที่ต่าง ๆ บนโลก ผู้เขียนเล่นคำว่า “โลกทึมเศร้า” และ “โรคซึมเศร้า” เพื่อสะท้อนปัญหาเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองที่เกิดขึ้น และเป็น “ราก” ของความทุกข์ทนหม่นเศร้าของผู้คนในปัจจุบัน นอกจากการกล่าวถึงปัญหาอย่างหลากหลายและตรงไปตรงมา กวีนิพนธ์เรื่องนี้ เด่นด้วยการใช้คำประพันธ์ประเภทกลอนเก้าในแต่ละวรรคที่ประกอบด้วยกลบท ทำให้เกิดจังหวะการอ่านที่สม่ำเสมอตลอดเรื่อง และสร้างอารมณ์ที่ต่อเนื่องให้กับผู้อ่านได้เป็นอย่างดี
ไร้สัญชาติและตัวละครอื่น ๆ
“ ไร้สัญชาติและตัวละครอื่น ๆ” ของ “บัญชา อ่อนดี” เป็นหนังสือรวมเรื่องสั้น ๑๐ เรื่องที่สะท้อนความเข้าใจชีวิตผ่านปัญหาที่เกิดขึ้นจากความขัดแย้งระหว่างคนกับคน คนกับความคิด และคนกับสิ่งแวดล้อม โดยขุดเอาปมเหง้าของปัญหาในชีวิตที่แตกต่างหลากหลายในสังคมมาเขียนได้อย่างลึกซึ้ง อาทิ เรื่องชาติพันธุ์ การรุกล้ำชีวิตของสัตว์และผลพวงของการกระทำ กลไกการทำงานของความเป็นแม่ มนุษย์กับอดีต เป็นการตั้งคำถามกับชีวิตด้วยลีลาการเขียนที่แยบยล ซับซ้อน และใช้ภาษาที่สอดคล้องกับเรื่องราว ให้ความรู้สึกกระทบใจ บางเรื่องมีอารมณ์ขัน มีชีวิตชีวา คณะกรรมการตัดสินจึงมีมติให้หนังสือรวมเรื่องสั้น “ไร้สัญชาติและตัวละครอื่น ๆ” ของ “บัญชา อ่อนดี” ได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ ๒ รางวัลเซเว่นบุ๊คอวอร์ด ประเภทรวมเรื่องสั้น ประจำพุทธศักราช ๒๕๖๓
เสือตีตรวน
เป็นนวนิยายแนวชีวิตที่แสดงให้เห็นถึงสภาพการถูกกดขี่ การถูกจำกัดเลรีภาพในการเลือกวิถีชีวิตของมนุษย์ที่อยู่ภายใต้ทุนนิยมโดยภาวะจำยอม ด้วยภาษาที่ประณีด มีพลังสามารถนำผู้อ่านไปสู่บรรยากาศของสถานการณ์และอารมณ์ของตัวละครได้อย่างมีจุดสะเทือนใจ
มหาวิหารแห่งสุวรรณภูมิ
มหาวิหารแห่งสุวรรณภูมิ ของ บัญชา อ่อนดี เป็นผลงานที่นำเสนอสังคมไทยร่วมสมัย ซึ่งประกอบด้วยความหลากหลายแตกต่างทางวิถีชีวิต วัฒนธรรม ค่านิยม และความเชื่อ ท่ามกลางความขัดแย้งทางการเมือง และความเปลี่ยนแปลงที่มุ่งไปสู่ “ความสุขสำเร็จรูป” ผู้เขียนเรียงร้อยภาพเหตุการณ์ โดยเฉพาะภาพวิถีชีวิตที่เรียบง่ายของผู้คนในแต่ละภูมิภาคได้อย่างมีพลังและมีชีวิตชีวา สามารถจัดวางจังหวะในการนำเสนอเนื้อหาได้สอดคล้องกลมกลืนอย่างมีเอกภาพ ไม่ต่างจากคีตนิพนธ์ที่มีความสอดประสานของท่วงทำนองได้อย่างลงตัว ผู้ประพันธ์สามารถนำเสนอเนื้อเรื่องได้อย่างมีโครงสร้างชัดเจน มีลำดับการนำเสนอเรื่องราวอย่างมีขั้นตอน โดยแบ่งเนื้อหาเป็น 3 ภาค ภาคแรก ที่เป็นมา นำเสนออดีตของสังคมไทย ภาคที่สอง ที่เป็นไป นำเสนอความเปลี่ยนแปลงด้านการปกครองตั้งแต่ พ.ศ.2475 เป็นต้นมา และภาคที่สาม ที่คงอยู่ คือ สภาพการณ์ทางการเมืองและสังคมไทยในปัจจุบัน ผู้ประพันธ์สามารถใช้สัญลักษณ์ “มหาวิหารแห่งสุวรรณภูมิ” และลีลาทางวรรณศิลป์ซึ่งแม้จะไม่ได้เอ่ยถึงสิ่งที่ต้องการจะสื่อโดยตรงแต่ใช้การพรรณนา ทำให้ผู้อ่านเข้าใจสิ่งที่ต้องการนำเสนอได้อย่างมีประสิทธิภาพ การใช้ถ้อยคำมีความเรียบง่ายเป็นธรรมชาติไม่ประดิดประดอยจนเกินพอดี สอดคล้องกับแนวคิดสำคัญของเรื่อง
บางคนอาจเดินสวนทางเราไป
บางคนอาจเดินสวนทางเราไป ของบัญชา อ่อนดี เป็นหนังสือรวมบทกวีจำนวน 39 เรื่องที่นำเสนอเรื่องราวความเปลี่ยนแปลงของยุคสมัยทั้งในสังคมไทยและสังคมโลก ซึ่งผู้เขียนเปรียบโลกปัจจุบันว่าเป็น “โลกเสมือน” หรือยุค “สังคมก้มหน้า” ที่แม้ในเมืองจะคลาคล่ำไปด้วยผู้คนแต่ก็ห่างเหิน ไร้ความใส่ใจซึ่งกันและกัน ในลักษณะ “ใกล้ตัว ใกล้ตา ไกลใจ” โลกอยู่ในยุค “สงครามใบ้” กับโลกเสมือนที่ “แรงถล่ม wi-fi เกินไซโคลน” ผู้ประพันธ์เล่าเรื่องราวของผู้คนในกระแสของความเปลี่ยนแปลงทั้งในเมืองและชนบท ในขณะที่ชาวชนบทอพยพย้ายถิ่นมาใช้แรงงานในเมืองหลวงด้วยหวังว่าชีวิตจะดีขึ้น แต่ไม่เป็นไปดังหวัง ยังคงทุกข์ยาก ใช้แรงงานหนักและได้เพียงฝันกลางวันเพื่อรำลึกโหยหาชีวิตและความสุขในชนบท ส่วนชาวเมืองก็ไปบุกรุกชนบทให้เป็นรีสอร์ต ทำลายธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สาวชนบทแต่งงานกับชาวต่างชาติและไม่ปรารถนาจะใช้ชีวิตในชนบท แม้ “โลกเสมือน” จะเป็นโลกแห่งเทคโนโลยี แต่ความเชื่อของคนไทยบางส่วนยังคงงมงาย อีกทั้งยังใช้เทคโนโลยีเพื่อสร้างกำไรจากความเชื่อ เช่น การสแกนกรรม การเปิดเว็บไซต์ขายสวรรค์ โดยมิได้ใส่ใจหลักธรรมในพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง ด้านศิลปะการประพันธ์บทกวี ของบัญชา อ่อนดี มีความแม่นยำ ถูกต้องตามฉันทลักษณ์ ใช้ภาษาเรียบง่ายและภาษาร่วมสมัยเพื่อเล่าเรื่องราวอันหลากหลายของปัจเจกบุคคลโดยเฉพาะชนชั้นล่างของสังคมโดยดำเนินเรื่องอย่างมีโครงเรื่องชวนติดตาม ด้วยลีลาและท่วงทำนองกระชับฉับไว สามารถผสมผสานสีสันชนบททั้งด้านการใช้คำ ฉากและบรรยากาศทำให้บทกวีทุกเรื่องราบรื่นเรียบง่าย ชวนอ่านและชวนให้ขบคิด ดังนั้น รวมบทกวีบางคนอาจเดินสวนทางเราไป ของ บัญชา อ่อนดี จึงสมควรได้รับรางวัลชนะเลิศ ประเภทกวีนิพนธ์ ประจำปีพุทธศักราช 2559
